Inspiracją dla powstania tego podręcznika stała się opublikowana w 2012 roku książka Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć. Od czasu jej wydania w wychowaniu maluchów wiele się zmieniło na dobre i na złe. Niektóre z tych zmian są tak ważne, że wymagają omówienia, aby uchronić dorosłych przed poważnymi błędami wychowawczymi. Publikacja ta, bazując na najnowszej wiedzy o rozwoju psychoruchowym i wychowaniu dzieci, rozszerza kompetencje rodziców, opiekunów w żłobkach i nauczycieli w przedszkolach o treści, które pozwolą im skutecznie i efektywnie wspierać małe dzieci w rozwoju. Jest to kompendium wiedzy zawierające przykłady, ilustracje, konkretne i praktyczne wskazówki działań dotyczących różnych aspektów rozwoju dzieci oraz możliwości jego stymulowania. Do czasu ukazania się tej pozycji brakowało na rynku książki w całości poświęconej wspomaganiu rozwoju psychoruchowego i wychowywaniu małych dzieci w żłobkach i klubach dziecięcych. W podręczniku tym przyjęto konwencję dwupoziomowego omawiania problemów, stosowaną we wcześniejszych książkach, które ukazały się w tej serii. Dzięki temu tekst zasadniczy kolejnych rozdziałów jest stosunkowo łatwy w studiowaniu, gdyż trudniejsze komentarze psychologiczne i pedagogiczne są przeniesione do przypisów ze wskazaniem publikacji, w których znajdują się informacje zawierające szersze omówienie analizowanych problemów. ***Z recenzji naukowej dr. hab. Marzenny Magdy-Adamowicz, prof. UZ:[.] Stwierdzam, że ze względu na poruszaną problematykę, jej wagę i aktualność dla rozwoju współczesnej pedagogiki dziecka publikacja książki "Wspomaganie rozwoju i wychowywanie małych dzieci. Podręcznik dla rodziców, opiekunów w żłobkach i nauczycieli w przedszkolach" jest w pełni pożądana i uzasadniona. Wniesie ona niezaprzeczalnie duży wkład w rozwój zarówno praktyki, jak i teorii opieki i edukacji dziecka, ze względu na niewątpliwe walory pogłębionej analizy problemów pedagogicznych.

Wstęp 11 * Część pierwsza * Instytucjonalne formy opieki i edukacji dzieci w Polsce: żłobki i kluby dziecięce, * dzienni opiekunowie i nianie oraz placówki wychowania przedszkolnego * 1.O żtobkach i klubach dziecięcych, także o zatrudnianiu * i formalnych obowiązkach dziennych opiekunów i niań 21 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 2.O najnowszej historii wychowania przedszkolnego w Polsce oraz o aktualnych formalnych * ustaleniach regulujących funkcjonowanie placówek wychowania przedszkolnego 25 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * Część druga * Adaptacja dziecka do żłobka, klubu dziecięcego i przedszkola * 3.Problemy przystosowania się dzieci do pobytu w żłobku i klubie dziecięcym: mity i realia. * Ustalenia pomagające utatwić maluchom przystosowanie się do żtobka i klubu dziecięcego 33 * (Anna Mikler-Chwastek) * 4.Formalne regulacje przyjmowania dzieci do placówek wychowania przedszkolnego. * Adaptacja dzieci do przedszkola: wyniki badań i wnioski 40 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska. Ewa Zielińska) * 5.Jak przygotować rodziców i dzieci do pobytu w przedszkolu. * O organizowaniu dni adaptacyjnych w przedszkolu 45 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska) * 6.Co zrobić, aby dzieci spokojnie spaty w przedszkolu. Także o przyuczaniu dzieci * do sygnalizowania potrzeb fizjologicznych i właściwego zachowania się w toalecie 55 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * Część trzecia * Psychologiczne i pedagogiczne podstawy wychowania * i wspomagania rozwoju psychoruchowego dzieci w domu, żłobku i przedszkolu * 7.Problem mato aktualnych norm stosowanych do oceny rozwoju małych dzieci. * Także o różnicach indywidualnych w rozwoju psychoruchowym dzieci 63 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 8.Czym różni się wspomaganie rozwoju dzieci od ich wychowania i kształcenia. * O konieczności dopasowania procesu uczenia się do strefy najbliższego rozwoju dzieci 67 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 9.O społecznym uczeniu się preferowanym przez dzieci i dziecięcej ciekawości, * bez której niemożliwe jest wspomaganie rozwoju umysłowego maluchów 73 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 10.Jak w społecznym uczeniu się małe dzieci korzystają z naśladownictwa i modelowania. * Naśladownictwo i modelowanie w zabawach równoległych w żłobku oraz w przedszkolu 78 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 11.Jak dzieci ustalają, co można robić, a czego nie można. * Dobre i złe strony wychowania zamierzonego i niezamierzonego 85 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 12.O karach i nagrodach w wychowaniu małych dzieci * oraz groźnych skutkach złego posługiwania się nimi 92 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 13.Tabletowe dzieci. Dlaczego udostępnianie tabletów małym dzieciom * przynosi więcej zła niż korzyści. Jakie z tego wynikają wnioski pedagogiczne 97 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * Część czwarta * Wspomaganie rozwoju i wychowanie małych dzieci w domu, żtobku i klubie dziecięcym * oraz w przedszkolu: prawidłowości i treści kształcenia oraz metody i przykłady zajęć * 14.O rozwijaniu mowy małych dzieci oraz wspomaganiu ich * w coraz sprawniejszym porozumiewaniu się z innymi * 14.1.Od krzyku do słowa. Czyli krótko o rozwoju mowy matych dzieci 109 * (Beata Rola) * 14.2.Ważniejsze prawidłowości wspomagania matych dzieci * w sprawnym mówieniu i porozumiewaniu się z dorosłymi i dziećmi 113 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 14.3.O co trzeba zadbać, a czego unikać w trakcie wspomagania maluchów w sprawnym mówieniu * i porozumiewaniu się z dorosłymi i dziećmi w domu, żtobku i przedszkolu 118 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 14.4.Stów kilka o wdrażaniu maluchów do grzecznego zwracania się do innych 126 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska. Ewa Zielińska) * 15.Jak wspierać maluchy w kształtowaniu własnego ja * oraz poznawaniu otoczenia, w którym przebywają i rozwijają się * 15.1.Ważniejsze ustalenia psychologiczne i pedagogiczne przydatne w kształtowaniu u dzieci własnego ja * i wspieraniu ich w dążeniu do samodzielności życiowej 129 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 15.2.Jak pomagać maluchom kształtować wtasneya i dążyć do samodzielności życiowej: wzorcowe zabawy * i sytuacje zadaniowe organizowane w domu, żłobku i klubie dziecięcym oraz w przedszkolu 134 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Mikler-Chwastek) * 15.3.Jak pomagać małym dzieciom poznawać otoczenie w domu, żłobku i przedszkolu. Wspomaganie dzieci * w dążeniu do większej precyzji wykonania czynności i utrzymywania porządku w swoim otoczeniu 149 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Mikler-Chwastek) * 15.4.Zwierzęta i rośliny w otoczeniu małych dzieci. * Jak pomóc je poznać i właściwie traktować: opisy zajęć z dziećmi w domu i przedszkolu 159 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska) * 16.Rozwijanie samodzielności maluchów w codziennych sytuacjach, * ze szczególnym uwzględnieniem czynności samoobsługowych * 16.1.O zakresach samodzielności życiowej dzieci i kształtowaniu się jej od pierwszego do osiemnastego roku życia 166 * (Anna Mikler-Chwastek) * 16.2.Ważniejsze reguły kształtowania umiejętności samoobsługowych i samodzielności życiowej dzieci 168 * (Anna Mikler-Chwaslek) * 16.3.Lista ważnych umiejętności i nawyków oraz metody kształtowania ich w domu, żłobku i przedszkolu 171 * (Anna Mikler-Chwastek) * 16.4.Jak starsze przedszkolaki mogą pomóc w kształtowaniu umiejętności samoobsługowych maluchów 176 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 16.5.O dzieciach siejących bałagan-jak można temu zaradzić 180 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 17.Dziecięce zabawy i sytuacje zadaniowe w wychowaniu domowym, * żłobku i klubie dziecięcym oraz w przedszkolu * 17.1.Ważniejsze ustalenia dotyczące znaczenia zabaw w rozwoju psychoruchowym dzieci. * Jak wiedza ta przekłada się na wychowanie małych dzieci 189 * (Edyta Gruszczyk- Kolczyńska) * 17.2.O zabawkach sprzyjających rozwojowi umysłowemu maluchów * w domu, żłobku i klubie dziecięcym oraz w przedszkolu 194 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. Anna Mikler-Chwastek) * 17.3.W jaki sposób organizować zabawy małych dzieci, aby bawiły się mądrze i długo. * Wzorcowe zabawy dla maluchów organizowane w domu, żłobku i przedszkolu 200 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska) * 18.Dbałość o zdrowie i rozwój ruchowy dzieci w domu, żłobku i przedszkolu. * Konieczność zaspokojenia potrzeby ruchu maluchów * 18.1.Ważniejsze prawidłowości i zakłócenia rozwoju ruchowego dzieci 211 * (Magdalena Plandowska) * 18.2.O zgubnych konsekwencjach lekceważenia potrzeby ruchu u dzieci 215 * (Magdalena Plandowska) * 18.3.Wspomaganie rozwoju ruchowego dzieci w żłobkach, placówkach wychowania przedszkolnego * i w wychowaniu domowym. Praktyczne rady i wskazówki metodyczne 219 * (Magdalena Plandowska) * 19.Stymulowanie muzyką rozwoju umysłowego maluchów * 19.1.Krótko o rozwoju uzdolnień muzycznych małych dzieci i o muzyce stymulującej ich aktywność ruchową 233 * (Zuzanna Jastrzębska-Krajewska) * 19.2.Słuchanie muzyki przez maluchy w domu, żłobku i przedszkolu 238 * (Zuzanna Jastrzębska-Krajewska) * 19.3. Muzykowanie, śpiewanie piosenek i zabawy ruchowe dla maluchów, * stymulowanie muzyką ich rozwoju psychoruchowego. Wzorce zajęć 242 * (Zuzanna Jastrzębska-Krajewska) * 20.Wspomaganie dzieci w dostrzeganiu i korzystaniu z regularności * oraz w przewidywaniu, co będzie dalej * 20.1. O roli rytmów w rozwoju umysłowym małych dzieci 249 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 20.2.0 roli rytmów w porozumiewaniu się maluchów z dorosłymi i dziećmi 253 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 20.3. Zabawy i sytuacje zadaniowe pomagające maluchom dostrzec regularności i korzystać z nich 257 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 21.Pomaganie dzieciom w łączeniu przyczyny ze skutkiem i przewidywaniu, * jakie mogą być skutki nierozważnego działania * 21.1.Krótko o rozwoju myślenia przyczynowo-skutkowego u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem maluchów 266 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 21.2.Jak odpowiadać na pytania dzieci, czyli krótko o pedagogice pytań 272 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 21.3.Zabawy i sytuacje zadaniowe wspomagające dzieci w łączeniu przyczyny ze skutkiem; * wdrażanie do przewidywania skutków własnych czynności 273 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska) * 22.Wspomaganie maluchów w klasyfikowaniu na miarę ich możliwości umysłowych * 22.1.Co wiemy o rozwoju klasyfikacji u dzieci i dlaczego trzeba wspomagać maluchy * w rozwijaniu tych ważnych zakresów rozumowania 283 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 22.2.Zabawy i sytuacje zadaniowe pomagające małym dzieciom coraz sprawniej klasyfikować 286 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 23.Wspomaganie maluchów w kształtowaniu umiejętności liczenia i ustalania, * ile jest przedmiotów po dodaniu lub zabraniu kilku * 23.1.Jak dzieci uczą się liczyć i rachować. Dlaczego umiejętności te są wyznacznikiem rozwoju umysłowego dzieci 291 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 23.2.Reguły wspomagania małych dzieci w opanowaniu umiejętności liczenia i rachowania oraz ustalania, * gdzie jest więcej, a gdzie mniej. Wzorcowe sytuacje zadaniowe i zabawy 298 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 24.Wspomaganie dzieci w wypowiadaniu się w rysunku i malowankach. * Konieczność zachowania umiaru w tworzeniu barwnego środowiska wychowawczego * 24.1.Co wiemy o rozwoju umiejętności wypowiadania się małych dzieci w rysunku 307 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 24.2.Jak małe dzieci rozpoznają barwy i je nazywają. O oddziaływaniu kolorów na psychikę dzieci * i zachowaniu rozsądku w tworzeniu kolorowego środowiska wychowawczego 309 * (Edyta Gruszczyk-Kolczyńska) * 24.3. Wspomaganie małych dzieci w wypowiadaniu się w formie rysunków i malowanek, * zabawy sprzyjające rozpoznawaniu i nazywaniu kolorów 312 * (Edyta Gruszczyk-Kolczynska) * 25.Wspomaganie matych dzieci w skupianiu uwagi i organizowaniu * aktywności poznawczych i wykonawczych * 25.1.Ważniejsze ustalenia na temat rozwoju zdolności do skupienia uwagi * oraz sensownego scalania aktywności poznawczych i wykonawczych dzieci 322 * (Edyta Gruszczyk-Kolczynska) * 25.2.Ilustrowane opowiadania sposobem rozwijania u trochę starszych maluchów * zdolności do skupiania uwagi, organizowania pola spostrzeżeniowego 329 * (Edyta Gruszczyk-Kolczynska) * 25.3.Skup się i rozpoznaj dotykiem, jaki to przedmiot i do czego stuży. * Czyli zajęcia przy pudlach pełnych skarbów 336 * (Edyta Gruszczyk-Kolczynska) * 26.O konieczności wspomagania rozwoju umysłowego i mądrego wychowywania dzieci * przez następne lata. Kilka istotnych uwag na zakończenie tego podręcznika 338 * (Edyta Gruszczyk-Kolczynska) * Bibliografia 342 * (Edyta Gruszczyk-Kolczynska) *